• De vervoersprestatie (TKM) over de waterwegen in Europa (EU plus Zwitserland, Servië en Oekraïne) is in het eerste kwartaal van 2021 in vergelijking met dezelfde periode in 2020 met 4,0% gestegen. Voor de verschillende vrachtsegmenten die over de Rijn werden vervoerd, toonde droge lading een verhoging, terwijl de tankvaart in KW1 2021 eerder zwakker afsloot.
• In het passagiersvervoer – en meer in het bijzonder bij de riviercruises – is er nog geen sprake van een volledig herstel, want er zijn nog steeds maar weinig cruiseschepen op de Bovenrijn onderweg (telling bij de sluis van Iffezheim). Het aantal schepen dat deze sluis passeerde ligt 12,7% lager in de eerste helft van 2021 dan in dezelfde periode vorig jaar. Het verschil tussen 2021 (KW1+ KW2) en 2019 (KW1+ KW2) bedraagt 94,9%.
VERVOERSPRESTATIE IN EUROPA
- Na een periode van dalende vervoersprestaties (laagwater in 2018, zwakke macro-economische situatie in 2019, Covid-crisis in 2020), begon het vrachtvervoer op de Rijn en de Nederlandse waterwegen tussen KW3 2020 en KW1 2021 weer aan te trekken. Recentere gegevens (voor de sluis bij Iffezheim op de Bovenrijn) wijzen op een stijging van 4,7% van het vervoersvolume tijdens de eerste acht maanden van 2021, ten opzichte van dezelfde periode in 2020). Het verschil met het niveau in de eerste acht maanden van 2019 was echter nog steeds 6,9%.
- Terwijl de vervoersprestatie in België en Frankrijk op enkele schommelingen na enigszins constant bleef, zette de opwaartse trend voor het vervoer over de Donau zich voort.
- Het goederenvervoer over de traditionele Rijn bedroeg 42,7 miljoen ton in het eerste kwartaal van 2021, ten opzichte van 42,5 miljoen ton in hetzelfde kwartaal van het jaar ervoor. De vergelijking laat zien dat droge lading in KW1 2021 hogere volumes kende dan in KW1 2020, terwijl vloeibare lading (vooral aardolieproducten) in kleinere hoeveelheden werd vervoerd.
- Deze verschillen kunnen worden verklaard door het herstel van de staalproductie en de grotere vraag naar stoomkolen (door de hoge gasprijzen) in 2021 en de hieraan gerelateerde toename van het drogeladingvervoer van ijzererts, cokes en stoomkolen. In Duitsland lag de staalproductie in de eerste vijf maanden van 2021 15% hoger dan in dezelfde periode in 2020. De oorzaak van de neergang van aardolieproducten kan worden gezocht in de lagere mobiliteit als gevolg van de pandemie. De toekomst zal uitwijzen of dit een structureel fenomeen wordt.
- Het vervoer van ijzererts over de Midden-Donau nam in KW1 2021 licht toe, hetgeen in lijn is met het herstel van de staalmarkt die zowel voor de Rijnvaart als de Donauvaart van belang is. Daarnaast zette de opwaartse trend in het vervoer van graan die in 2020 zichtbaar was, zich ook in 2021 voort.
- Het vervoer van aanzienlijke hoeveelheden graan uit de havens langs de Midden-Donau naar de haven van Constanţa zorgde voor een zeker evenwicht in het goederenvervoer over de Donau. Tegelijkertijd bedroeg de vrachtoverslag van de haven van Constanţa door de binnenvaart in het eerste kwartaal van 2021 4,1 miljoen ton, wat 15,3% hoger was dan in KW1 2020. Dienovereenkomstig bedroeg het vervoersvolume op het Donau-Zwarte Zeekanaal 4,37 miljoen ton, oftewel 12,3% meer dan in KW1 2020.
VERVOERSPRESTATIE VAN DE BINNENVAART OP HET NATIONALE GRONDGEBIED VAN ELK EUROPEES LAND – VERGELIJKING TUSSEN KW1 2020 EN KW1 2021 (IN MILJOEN TKM) *
Bronnen: Eurostat [iww_go_qnave], OESO (Zwitserland, Servië, Oekraïne)
* Voor het VK waren geen gegevens beschikbaar.
AFBEELDING 1: VERVOERSPRESTATIE IN DE BINNENVAART IN EUROPA PER REGIO EN KWARTAAL (IN MILJOEN TKM)
Bronnen: Eurostat [iww_go_qnave], OESO (Oekraïne); Destatis (Rijn en zijrivieren)
* Donau = TKM in alle Donaustaten inclusief Oekraïne
VERVOER OVER DE RIJN EN DONAU PER GOEDERENSEGMENT
AFBEELDINGEN 2 EN 3: VRACHTVERVOER STROOMOPWAARTS EN STROOMAFWAARTS OVER DE RIJN VOOR DE BELANGRIJKSTE GOEDERENSEGMENTEN (IN MILJOEN TON, IN DE EERSTE DRIE MAANDEN VAN 2020 EN 2021)
Bron: analyse van de CCR op basis van Destatis
AFBEELDINGEN 4 EN 5: VRACHTVERVOER STROOMOPWAARTS EN STROOMAFWAARTS OVER DE MIDDEN-DONAU VOOR DE BELANGRIJKSTE GOEDERENSEGMENTEN (IN MILJOEN TON, IN DE EERSTE DRIE MAANDEN VAN 2020 EN 2021) *
Bron: Marktobservatieverslag van de Donaucommissie
* Op de Midden-Donau bij Mohács
PASSAGIERSVERVOER
- Het aantal riviercruiseschepen dat de sluis bij Iffezheim op de Bovenrijn passeert, is gekozen als indicator voor het passagiersvervoer. Gegevens over riviercruiseschepen op de Rijn vormen een belangrijke indicator voor de Europese riviercruisesector, aangezien de Rijn na de Donau de hoogste passagiersvaartcijfers van Europa kan voorleggen.
- In de tweede helft van 2020, toen de lockdownregels deels werden versoepeld, herstelde ook de riviercruisesector zich. In de eerste helft van 2021 zijn de cijfers echter weer gekelderd.
- Op het moment dat dit rapport werd opgesteld, waren er gegevens beschikbaar tot augustus 2021. In deze maand nam het aantal riviercruiseschepen dat de sluis bij Iffezheim passeerde sterk toe. Het is echter nog veel te vroeg om te kunnen bepalen of dit een definitief herstel van dit marktsegment is. Diverse indicatoren wijzen erop dat de pandemie nog niet voorbij is, met dien verstande dat niet kan worden uitgesloten dat de crisissituatie weer de kop opsteekt.
- In juni 2021 werden er verschillende riviercruises op de Donau georganiseerd, die aanvankelijk gemiddeld 115-125 passagiers aan boord hadden. In totaal vonden er in juni dertien cruises plaats op de Boven-Donau en werden er 1700 passagiers vervoerd. In juli nam het aantal vaarten toe tot 148 en in augustus tot 330. Tegelijkertijd is het passagiersvervoer in de richting van de Donaudelta nieuw leven ingeblazen.
AFBEELDING 6: AANTAL RIVIERCRUISESCHEPEN DAT DE SLUIS BIJ IFFEZHEIM OP DE BOVENRIJN PASSEERT PER HALF JAAR (VOOR DE TWEEDE HELFT VAN 2021 WAREN GEEN GEGEVENS BESCHIKBAAR)
Bron: Waterwegen- en scheepvaartbeheerder van de Duitse Bondsstaat
AFBEELDING 7: AANTAL RIVIERCRUISESCHEPEN DAT DE SLUIS BIJ IFFEZHEIM OP DE BOVENRIJN PASSEERT PER MAAND
Bron: Waterwegen- en scheepvaartbeheerder van de Duitse Bondsstaat
VRACHTVERVOER IN DE BELANGRIJKE EUROPESE BINNENVAARTLANDEN
AFBEELDING 8: EVOLUTIE VAN HET VRACHTVERVOER IN DE BELANGRIJKSTE EUROPESE BINNENVAARTLANDEN (IN MILJOEN TON, KWARTAALCIJFERS VAN HET VERVOERSVOLUME OP HET NATIONAAL GRONDGEBIED VAN ELK LAND)
Bron: Eurostat [iww_go_qnave]
Aangezien er geen betrouwbare gegevens van Statbel vanaf KW1 2018 beschikbaar zijn, zijn voor België de kwartaalcijfers vanaf dit kwartaal opnieuw berekend. Voor deze berekening is het veranderingspercentage toegepast dat de Vlaamse waterwegautoriteiten ter beschikking kunnen stellen, dat namelijk betrouwbaarder is (De Vlaamse Waterweg). De reeksen voor België tonen dezelfde tendens als voor Vlaanderen, maar liggen op een hoger niveau.
DROGE EN VLOEIBARE BULKGOEDEREN EN CONTAINERVEROER
AFBEELDING 9: DROGELADINGVAART (IN MILJOEN TON)
AFBEELDING 10: TANKVAART (IN MILJOEN TON)
AFBEELDING 11: CONTAINERVERVOER (IN MILJOEN TON)
Bronnen: Eurostat [IWW_GO_QCNAVE], Destatis. Centraal Bureau voor de Statistiek, De Vlaamse Waterweg, SPW Service Public de Wallonie, Voies Navigables de France, Roemeens Instituut voor de Statistiek
Opmerking: Voor Wallonië zijn er geen containergegevens uitgedrukt in tonnen voor perioden korter dan één jaar beschikbaar. Daarom is ervan uitgegaan dat de productgroep ‘machines/overige goederen’ vooral uit containervervoer bestaat. De gegevens omvatten de totale binnenvaart op het grondgebied van het land/regio.
