• Het herstel in het vrachtvervoer over water werd ook weerspiegeld door de hogere cijfers voor de afhandeling in de havens voor de over water aangevoerde goederen. Voor de vijftien grootste Rijnhavens kan een stijging van 3,2% worden waargenomen in de afhandeling van over het water aangevoerde goederen.
• De resultaten voor de haven van Duisburg, de grootste binnenhaven van Europa, waren 5,9% hoger dan het jaar ervoor. De op een na grootste binnenhaven van Europa, de haven van Parijs, toonde een lichte daling in door de binnenvaart vervoerde goederen van 1,6%. De haven van Luik, een andere grote binnenhaven in Europa, kwam in 2020 juist 7,2% hoger uit.
• In de meeste zeehavens nam het binnenvaartvervoer eveneens toe. Voorbeelden hiervoor zijn de haven van Rotterdam (+6%), de haven van Antwerpen (+7,5%), de North Sea Port (+9%) en de haven van Constanţa (+6,7%) aan de Beneden-Donau. De haven van Hamburg toonde een sterke daling (-16,9%).

 

GROOTSTE EUROPESE ZEEHAVENS


    Bronnen: havenstatistieken, Eurostat [iww_go_aport], CBS
    * Voor de meeste havens: gegevens van 2019; Zeebrugge, Brugge, Duinkerken: gegevens van 2016

     

    Bron: Romanian national Institute of Statistics
     

    ROTTERDAM

    • Rotterdam is de grootste Europese zeehaven en is nog steeds marktleider in de zone Hamburg-Le Havre.39 Het volume geladen of geloste binnenvaartcargo in de haven van Rotterdam is in 2021 met 6% gestegen naar 158,2 miljoen ton (vergeleken met 149,7 miljoen ton in 2020). Zowel de segmenten vloeibare lading (+1,8%) als droge lading (+11,9%) laten een stijging zien. Ook het containervervoer wist een paar procentpuntjes erbij te pakken (+2,6%). Zoals al in vorige jaren werd vastgesteld, speelt het uitgaande vervoer nog steeds een grote rol in de haven. In 2020 deden binnenvaartschepen de haven van Rotterdam 99.558 keer aan, oftewel achtduizend schepen meer dan in 2020.
    • Het is bovendien interessant om vast te stellen dat de binnenvaart een belangrijke rol speelt in de haven van Moerdijk, dat tussen Rotterdam en Antwerpen ligt. In 2021 lag het vervoer van goederen door de binnenvaart in de haven van Moerdijk net iets onder de 10,5 miljoen ton.
    •  

      AFBEELDING 1: BINNENVAARTVERVOER IN DE ZEEHAVEN VAN ROTTERDAM (IN MILJOEN TON)


      Bron: Port of Rotterdam op basis van gegevens van het CBS
       

      AFBEELDING 2: BINNENVAARTVERVOER IN DE ZEEHAVEN VAN ROTTERDAM PER GOEDERENSEGMENT (IN MILJOEN TON) *


      Bron: Port of Rotterdam op basis van gegevens van het CBS
      * Bij deze berekening is geen rekening gehouden met de algemene lading. In 2021 bedroeg het vervoersvolume voor het segment algemene lading 5,4 miljoen ton.

       

    ANTWERPEN

    • In 2021 deden 59.383 binnenvaartschepen de haven van Antwerpen aan (vergeleken bij 56.583 in 2020). Het binnenvaartvervoer in de haven van Antwerpen nam in 2021 aanmerkelijk toe, namelijk met 7,5% tot een volume van 108,5 miljoen ton (vergeleken bij 101,0 in 2020). Zowel in- als uitvoer namen toe.
    • De modal split binnen het totale maritieme vervoer (maar exclusief industrieel vervoer40) zag er in 2021 als volgt uit: 41,5% voor het wegvervoer, 7,1% voor het spoor en 51,4% voor de binnenvaart (vergeleken bij de cijfers van 2020: 45% wegvervoer, 47,3% binnenvaart en 7,7% spoor). In 2021 bestond de modal split binnen het containervervoer van en naar het achterland voor 56,8% uit wegvervoer, 35,8% binnenvaart en 7,4% spoorwegvervoer. Het doel voor de binnenvaart is om dit aandeel in 2030 te hebben opgeschroefd tot 43%.
    • De belangrijkste marktsegmenten zijn aardolieproducten en chemische stoffen, die goed zijn voor meer dan de helft van al het binnenvaartvervoer in de haven. Dit wordt gevolg door containers, die bijna 25% uitmaken van het totale binnenvaartvervoer en droge lading had een aandeel van 12,1%.
    • Ten opzichte van 2020 kon een toename van het vervoer van metalen worden vastgesteld, vooral wat invoer betreft. Voor de meeste goederensegmenten kon een stijging worden geconstateerd, behalve voor levensmiddelen en veevoer, alsmede het vervoer van grondstoffen en bouwmaterialen, die allen afnamen.
    • Het containervervoer nam in 2021 in geringe mate toe ten opzichte van 2020.
    •  

      AFBEELDING 3: BINNENVAARTVERVOER IN DE ZEEHAVEN VAN ANTWERPEN (IN MILJOEN TON)


      Bron: Port of Antwerp
       

      AFBEELDING 4: BINNENVAARTVERVOER IN DE ZEEHAVEN VAN ANTWERPEN PER GOEDERENSEGMENT (IN MILJOEN TON) *


      Bron: Port of Antwerp
      * Bij deze berekening is geen rekening gehouden met ro/ro, conventionele en overige, niet nader gespecifieerde goederen (in 2021 bedroeg het vervoersvolume voor deze drie goederensegmenten 7,7 miljoen ton, waarvan het segment conventionele goederen het grootste deel voor zijn rekening nam).

    NORTH SEA PORT

    • In de North Sea Port (Gent, Terneuzen, Borsele, Vlissingen) deden 40.912 binnenvaartschepen de haven aan in 2021 (ten opzichte van 41.446 in 2020).
    • De ontwikkeling van het binnenvaartvervoer volgt doorgaans die van het zeevervoer. Met een overslag van bijna 69 miljoen ton aan zeevracht in 2021, groeide de North Sea Port met 9% ten opzichte van het Covid-jaar 2020. De totale binnenvaart herstelde zich in 2021 volledig en kwam neer op 59,7 miljoen ton. Dit is eveneens een groei van 9% vergeleken met 2020, ruim boven het volume van 58,5 miljoen ton dat voor de pandemie (2018) werd behaald. De verhouding tussen in- en uitvoer bedroeg 41% ten opzichte van 59%. De haven verwacht de verliezen als gevolg van de pandemie in 2022 volledig te hebben hersteld, voor zowel het zeevervoer als de binnenvaart.
    • Wat betreft het soort vervoer werd deze toename van het binnenvaartvervoer aangewakkerd door een toename van de export (+14%). Kijkt men naar de goederensegmenten, dan ziet men een sterke stijging voor vloeibare bulkgoederen (+17%), hoofdzakelijk plantaardige oliën en chemische producten. Droge en algemene lading groeiden beide in absolute cijfers met ongeveer 0,5 miljoen ton. Het containervervoer nam af. In de modal split van het vervoer naar het achterland werd de eerste plaats ingenomen door de binnenvaart met 58%, gevolg door het wegvervoer (30%), spoorwegvervoer (10%) en overslag (2%).
    •  

      AFBEELDING 5: BINNENVAARTVERVOER IN DE NORTH SEA PORT (IN MILJOEN TON)


      Bron: North Sea Port
      * Bij deze berekening is geen rekening gehouden met ro/ro en conventionele goederen (in 2021 bedroeg het vervoersvolume voor deze twee goederensegmenten respectievelijk 0,31 miljoen ton en 2,44 miljoen ton).

       

    CONSTANŢA

    • In Constanţa deden 10.619 binnenvaartschepen de haven aan in 2021 (10.344 in 2020). Het binnenvaartvervoer nam toe met bijna 6,7% ten opzichte van 2020 en bedroeg 15,86 miljoen ton. Noemenswaardig is dat het totale goederenvervoer in de haven van Constanţa (zowel zeevervoer als binnenvaart) in 2021 het hoogste niveau bereikte in de geschiedenis van Roemeense zeehavens. Het vervoer van graan kwam neer op 25,17 miljoen ton, vergeleken bij 21,9 miljoen ton in 2020. Dit is het grootste vervoersvolume voor granen ooit in deze haven.
    • Kijken we specifiek naar het binnenvaartvervoer, dan wordt in de haven van Constanţa voornamelijk droge lading overgeslagen, met een aandeel van ruim 90% van het totale vervoersvolume in 2021. De volumes voor droge lading tekenden een groei van 5% op vergeleken bij 2020. Deze toename was grotendeels te danken aan het vervoer van granen, maar het vervoer van vloeibare lading nam ook toe. Het vervoer van containers en algemene lading bedroeg in 2021 bijna 400.000 ton, waarvan algemene lading het grootste deel innam. Cabotage en doorvoer waren in 2021 samen goed voor 98%, terwijl in- en uitvoer slechts 2% uitmaakten.
    • De thans lopende projecten Dionysus41 en IW-NET42 hebben onder meer tot doel om het containervervoer op de Donau verder te ontwikkelen. De haven van Constanţa wordt gezien als belangrijke spil voor deze ontwikkeling. Er worden namelijk vandaag de dag erg weinig containers over de Donau vervoerd en bovendien zijn zij grotendeels leeg. Er is echter capaciteit beschikbaar op de Donau om het containervervoer verder uit te breiden en er bestaan ook al verbindingen met sterke industriële regio’s in Zuidoost-Europa, hetgeen gunstig is.
    • Tegelijkertijd bestaan er ook ongunstige omstandigheden, zoals het gebrek aan geschikte haveninfrastructuur voor de afhandeling van containers, het feit dat schepen moeten worden aangepast om ook bij lage waterstanden te varen, administratieve en politieke belemmeringen, lange transittijden voor containers, een gebrek aan informatie onder verladers over het containervervoer in de binnenvaart. Ondanks deze context en de verschillende pogingen om het containervervoer over de Donau verder te stimuleren, kunnen recente politieke ontwikkelingen zoals de Europese Green Deal en de beschikbaarheid van overheidssubsidies een positief effect hebben op de ontwikkeling van deze nieuwe markt op de Donau.
    • Wat betreft de impact van de oorlog in Oekraïne op de binnenvaart kan worden opgemerkt dat er meer droge lading is vervoerd. Er wordt namelijk meer graan uit Oekraïne via de haven van Constanţa vervoerd. Het effect van de oorlog is zichtbaarder in het weg- en spoorwegvervoer, aangezien een grote goederenstroom is omgeleid naar de haven van Constanţa. Het zeevervoer in de haven van Constanţa is tot nu toe toegenomen als gevolg van de oorlog in Oekraïne.
    •  

      AFBEELDING 6: BINNENVAARTVERVOER IN DE ZEEHAVEN VAN CONSTANŢA (IN MILJOEN TON)


      Bron: haven van Constanţa
       

    HAMBURG

    • In de haven van Hamburg nam het vervoersvolume door de binnenvaart in 2021 af met 16,9% (7 miljoen ton), vergeleken bij 2020 (8,3 miljoen ton). Zowel invoer (-19,6%) als uitvoer (-13,4%) liepen sterk terug. Veel factoren droegen hieraan bij: congestie, de Covid-pandemie, ijs en lage waterstanden op de Elbe, problemen rond de bediening van de achterlandinfrastructuur op een aantal plaatsen die van groot belang zijn, zoals bij de scheepslift Scharnebeck. Afgezien van deze factoren kan deze afname deels verklaard worden door een verandering in de statistische telling in 2021, waardoor de cijfers lager uitvielen en ook de tijdreeksen gedeeltelijk doorbroken werden. Het aantal schepen dat de haven aandeed, nam ook met 25% af en kwam in 2021 neer op 10.599.
    • Het vervoer van bulkgoederen volgt in zijn geheel al een neerwaartse trend sinds 2015 (-38,5%). De twee belangrijkste goederensegmenten van de binnenvaart in de haven van Hamburg registreerden beide lagere waarden, met een daling van haast 18% voor ertsen en mijnbouwproducten en 21,3% voor cokes en aardolieproducten. Een vergelijkbare daling van het vervoer van cokes en aardolieproducten werd ook al in 2020 opgetekend (-24,3%). Het vervoer van kolen, ruw olie en aardgas nam echter juist toe met 70%, voornamelijk het gevolg van de hoge gasprijzen in 2021 en de hierop volgende verschuiving naar steenkool in de energiesector (zie Hoofdstuk 2). Het containervervoer bleef stabiel.
    • Zoals in 2020 bedroeg ook in 2021 het vervoer naar het achterland 92 miljoen ton goederen. Het aandeel van het spoorwegvervoer van 52,8% ligt boven dat van het wegvervoer (39,7%) en van de binnenvaart (7,6%, tegen 9% in 2020).
    •  

      AFBEELDING 7: BINNENVAARTVERVOER IN DE ZEEHAVEN VAN HAMBURG (IN MILJOEN TON)


      Bron: Bureau voor de statistiek van Hamburg
       

      AFBEELDING 8: BINNENVAARTVERVOER IN DE ZEEHAVEN VAN HAMBURG PER GOEDERENSEGMENT (IN MILJOEN TON) *


      Bron: Bureau voor de statistiek van Hamburg
      * Bij deze berekening is geen rekening gehouden met algemene lading (in 2021 bedroeg het vervoerde volume voor dit segment 0,1 miljoen ton).

 
 

BELANGRIJKSTE EUROPESE BINNENHAVENS43

    RIJNHAVENS

      TABEL 1: BINNENVAARTVERVOER IN DE BELANGRIJKSTE RIJNHAVENS (IN MILJOEN TON) EN VERANDERINGSPERCENTAGE 2021/2020 *

      20182019202020212021/2020
      Duisburg48,147,842,444,9+5,9%
      Keulen8,99,19,19,8+8,1%
      Mannheim7,57,96,97,3+6,5%
      Straatsburg5,97,56,86,9+2,0%
      Ludwigshafen6,16,66,86,9+2,1%
      Neuss7,66,96,56,6+1,1%
      Karlsruhe6,46,96,26,4+2,7%
      Bazel4,76,15,15,4+5,5%
      Kehl3,94,24,44,4+0,3%
      Mulhouse4,44,94,24,1-2,9%
      Krefeld3,33,63,03,4+11,3%
      Mainz3,23,73,83,1-17,9%
      Andernach2,32,72,72,7+/-0%
      Wesseling2,02,72,52,1-14,8%
      Wesel1,72,02,02,1+4,0%
      Totaal116122,6112,4116,1+3,2%

      Bronnen: Destatis, Port de Strasbourg, Schweizerische Rheinhäfen, Port de Mulhouse. Het ‘totaal’ heeft alleen betrekking op de havens in de tabel, niet op alle Rijnhavens.
      * De cijfers voor de Duitse havens zijn gebaseerd op de geografische benadering, wat inhoudt dat alle overslag van goederen binnen een stad is opgenomen en niet alleen de goederen in een specifieke haven.

       

      TOTAAL BINNENVAARTVERVOER PER JAAR (IN MILJOEN TON)

     

    HAVENS IN DUITSLAND BUITEN DE RIJN *

      TABEL 2: BINNENVAARTVERVOER IN DE BELANGRIJKSTE HAVENS BUITEN DE RIJN IN DUITSLAND (IN MILJOEN TON) EN VERANDERINGSPERCENTAGE 2021/2020 *

      20182019202020212021/2020
      Hamburg9,88,77,97,6-3,9%
      Frankfurt am Main4,75,45,75,4-5,1%
      Gelsenkirchen3,94,74,64,9+7,3%
      Bremen3,72,82,73,3+22,2%
      Marl3,13,33,23,1-3,9%
      Brunsbüttel3,43,12,72,8+4,9%
      Bottrop3,03,83,12,8-9,6%
      Salzgitter2,82,92,22,7+21,2%
      Magdeburg2,52,32,62,7+0,9%
      Saarlouis2,92,61,92,6+34,2%
      Lünen2,42,61,82,3+31,1%
      Heilbronn2,12,31,82,2+17,6%
      Hamm3,52,82,72,1-21,2%
      Lingen (Ems)2,62,31,92,1+5,4%
      Berlijn2,31,91,81,8+2,1%
      Totaal52,751,546,648,4+3,9%

      Bron: Destatis
      * De cijfers voor de Duitse havens zijn gebaseerd op de geografische benadering, wat inhoudt dat de gehele overslag van goederen binnen een stad is opgenomen en niet alleen de goederen in een specifieke haven. Voor Hamburg liggen de cijfers met deze benadering daardoor hoger dan de cijfers van de haven van Hamburg zelf, als gevolg van andere overslaglocaties in de stad.

       

      TOTAAL BINNENVAARTVERVOER PER JAAR (IN MILJOEN TON)

     

    NEDERLANDSE HAVENS

      TABEL 3: BINNENVAARTVERVOER IN BELANGRIJKE NEDERLANDSE HAVENS (IN MILJOEN TON) EN VERANDERINGSPERCENTAGE 2021/2020

      20182019202020212021/2020
      Rotterdam152,8152,8150,6158,7 +5,4%
      Amsterdam 60,1 60,0 53,160,4 +13,8%
      Vlissingen 15,3 19,9 17,021,5 +26,6%
      Terneuzen 14,1 14,4 14,313,0 -9,4%
      Moerdijk10,2 10,2 10,911,3 +3,7%
      Sittard-Geleen6,3 6,8 6,47,1+11,3%
      Velsen4,6 6,4 6,67,2+8,8%
      Urk5,1 6,0 2,50,6-77,3%
      Dordrecht5,3 5,7 6,46,8+4,8%
      Delfzijl6,4 5,2 4,24,6+10,1%
      Nijmegen2,8 4,1 5,15,7+10,5%
      Hengelo (O)3,6 4,0 3,83,6-5,3%
      Gennep3,7 3,2 3,23,3+5,5%
      Stein3,6 3,1 3,13,3+7,9%
      Sluis3,3 2,8 3,03,0+/-0%
      Totaal298,0305,3290,2310,1+6,9%

      Bron: CBS
       

      TOTAAL BINNENVAARTVERVOER PER JAAR (IN MILJOEN TON)


       

    FRANSE EN BELGISCHE HAVENS

      TABEL 4: BINNENVAARTVERVOER IN GROTE FRANSE EN BELGISCHE HAVENS (IN MILJOEN TON) EN VERANDERINGSPERCENTAGES 2021/2020

      20182019202020212021/2020
      Antwerpen102,399,3101,3101-0,3%
      Parijs22,125,322,822,5-1,6%
      Luik16,016,013,914,9+7,2%
      Straatsburg5,97,56,86,9+2,0%
      Rouen4,85,55,95,4-7,9%
      Brussel5,25,24,95,4+10,0%
      Mulhouse4,44,94,24,1-2,9%
      Namen5,14,63,84,3+11,4%
      Le Havre3,23,42,73,0+10,7%
      Marseille2,52,81,92,1+5,5%
      Duinkerken2,42,52,92,6-10,3%
      Metz1,92,22,01,7-13,9%
      Rijsel1,81,92,02,3+14,5%
      Lyon1,41,11,01,2+10,6%
      Villefranche-sur-Saône 0,80,80,70,7-0,4%
      Totaal179,8185177,2178,3+1,4%

      Bronnen: Ministerie van ecologische transitie, Voies Navigables de France, Ports de Paris, Port de Liège, Port de Strasbourg, Port de Mulhouse, Port de Bruxelles, Port de Namur, Nouveau Port de Metz, Port de Lille, Port de Dunkerque, Port of Antwerp
      Het ‘totaal’ heeft alleen betrekking op de havens in de tabel, niet op alle Franse en Belgische havens.

       

      TOTAAL BINNENVAARTVERVOER PER JAAR (IN MILJOEN TON)

     

    DONAUHAVENS

      TABEL 5: BINNENVAARTVERVOER IN BELANGRIJKE DONAUHAVENS (IN MILJOEN TON) EN VERANDERINGSPERCENTAGE 2021/2020

      20182019202020212021/2020
      Constanţa12,114,514,515,8+9,3%
      Galati6,45,94,55,4+19,3%
      Izmael4,74,33,24,1+25,5%
      Linz3,23,33,43,5+2,1%
      Smederovo3,64,02,63,2+21,3%
      Pancevo1,41,52,01,9-6,4%
      Bratislava1,51,71,51,8+14,2%
      Giurgulesti1,91,31,21,8+53,5%
      Novi Sad1,01,41,61,4-12,1%
      Reni1,31,30,81,4+74,3%
      Tulcea1,71,61,21,3+9,6%
      Regensburg1,11,31,51,3-16,1%
      Drobeta Turnu Severin1,11,21,01,2+20,4%
      Boedapest-Csepel0,91,11,21,2+0,6%
      Prahovo1,01,11,21,0-12,9%
      Măcin-Turcoaia0,80,91,21,0+2,0%
      Giurgiu0,70,80,81,0+20,3%
      Călăraşi-Chiciu0,71,10,90,9-8,1%
      Wenen1,01,20,80,9+17,8%
      Enns0,50,80,60,7+9,1%
      Baja0,30,50,80,6-31,2%
      Totaal47,250,846,951,7+10,1%

      Bronnen: Marktobservatierapport van de Donaucommissie, Roemeens instituut voor de statistiek, Oostenrijks instituut voor de statistiek. Het ‘totaal’ heeft alleen betrekking op de havens in de tabel en niet op alle Donauhavens. De gegevens uit Afbeelding 5 komen van de Haven van Constanţa terwijl de gegevens uit deze tabel afkomstig zijn van het Roemeens instituut voor de statistiek. Dit kan het kleine verschil tussen de cijfers verklaren.
       

      TOTAAL BINNENVAARTVERVOER PER JAAR (IN MILJOEN TON)

     

    SAVAHAVENS

      TABEL 6: BINNENVAARTVERVOER IN DE BELANGRIJKE SAVAHAVENS (IN DUIZEND TON) EN VERANDERINGSPERCENTAGE 2021/2020 *

      20182019202020212021/2020
      Overige havens (Servië)68294921002283+8,7%
      Sremska Mitrovica (Servië)234560486693+42,6%
      Sabac (Servië)149149170224+31,8%
      Slavonski Brod (Kroatië)131199138192+39,1%
      Sisak (Kroatië)66705529-47,3%
      Brčko (Bosnië en Herzegovina)981257331-57,5%
      Brod olieraffinaderij (Bosnië en Herzegovina)29800+/-0,0%
      Totaal1389206030223452+14,2%

      Bron: Savacommissie
      * In 2015 vroeg de haven van Šamac in Bosnië en Herzegovina het faillissement aan, daarom zijn er sindsdien geen overslaggegevens geregistreerd. Door de Covid-19-pandemie in 2020 en de verbouwing van de olieraffinaderij van Brod in 2021, werd er in 2020 en 2021 geen overslag geregistreerd bij de rivierterminal. Sinds 2018 en 2019 worden er gegevens voor kleinere overslaglocaties in Servië verzameld, wat de toename van de overslag van goederen in Servië in die jaren verklaart.

       

      TOTAAL BINNENVAARTVERVOER PER JAAR (IN DUIZEND TON)