• In 2021 werd de marktsituatie als rechtstreeks gevolg van de pandemie nog steeds gekenmerkt door een vrij geringe vraag naar riviercruises, waardoor ook de bouw van nieuwe riviercruiseschepen enigszins in het slop raakte.
• Het aantal riviercruiseschepen in Europa ligt nu bij 405. Er zijn negen schepen in bouw (terwijl dit er in 2020 negentien waren). Deze dip in de nieuwbouwtrend zal naar verwachting in 2022 nog aanhouden.
• Ook al wordt er nu een zeker herstel waargenomen in de activiteiten van de cruiseschepen in 2021, worden er nog steeds bij de sluizen in de Rijn 55% minder schepen geteld die de sluizen passeren dan voor de pandemie in 2019. Ook de bezettingsgraad van de schepen is stukken lager dan in 2019.

 

  • In 2021 werd de marktsituatie nog steeds gekenmerkt door een tamelijk beperkte vraag, wat ook de scheepsbouwactiviteit voor riviercruiseschepen afzwakte. Het herstel van de Covid-19-pandemie leidde tot hogere prijzen voor grondstoffen zoals staal, benodigd voor de bouw van nieuwe schepen, maar ook tot leveringsproblemen voor bepaalde onderdelen. Scheepswerven die gespecialiseerd zijn in cruiseschepen behoren tot de zwaarst getroffenen van de pandemie. Er zijn voorbeelden van faillissementen in deze sector, zoals scheepswerf ‘De Hoop’ in Nederland en scheepswerf ‘Meuse et Sambre’ in België.

 

RIVIERCRUISEVLOOT55

  • De actieve riviercruisevloot in Europa maakt meer dan 40% uit van de wereldwijde vloot van riviercruiseschepen. In de EU concentreert deze vloot zich voornamelijk op Centraal-Europese waterwegen56 (nagenoeg 75% van de totale riviercruisevloot in de EU).
  • In 2021 bedroeg het aantal riviercruiseschepen in Europa 405 schepen, met in totaal 59.750 bedden (in vergelijking met 397 actieve schepen in 2020 met 57.940 bedden).
  •  

    AFBEELDING 1: AANTAL RIVIERCRUISESCHEPEN IN DE EU PER VAARGEBIED (2004 – 2022) *


    Bron: Hader, A. (maart 2022), The River Cruise Fleet
    * 2022: op basis van de orderportefeuille in maart 2022

     

  • In het seizoen 2021 werden negen nieuwe schepen gebouwd (ten opzichte van 19 in 2020), maar ze werden niet allemaal in gebruik genomen. Er werd in 2021 opdracht gegeven tot de bouw van nog eens twee schepen, maar de voltooiing ervan werd uitgesteld tot 2022. De elf nieuwe schepen die in 2021 worden besteld, zullen naar verwachting in de volgende vaargebieden gaan varen: acht op Centraal-Europese waterwegen, twee op de Donau en één op de Rhône.
  • De neerwaartse trend in de orders voor nieuwe schepen weerspiegelt de verminderde vraag naar riviercruises als gevolg van de pandemie. Naar verwachting zal deze trend zich voortzetten in 2022, aangezien slechts drie nieuwe schepen worden afgeleverd in 2022, evenals de twee andere die van 2021 naar 2022 waren uitgesteld.
  •  

    AFBEELDING 2: NIEUWE RIVIERCRUISESCHEPEN VOOR DE EUROPESE MARKT 2004-2023 *


    Bron: Hader, A. (maart 2022), The River Cruise Fleet
    * 2022 en 2023: op basis van orderportefeuilles van maart 2022
    Er wordt op gewezen dat van de elf nieuwe schepen die in 2021 gebouwd worden er twee in 2022 zullen worden opgeleverd.

     

  • In 2021 waren de elf nieuwe schepen goed voor een extra capaciteit van 1963 bedden (vergeleken met 3155 in 2020) op de riviercruisemarkt in Europa.
  •  

    AFBEELDING 3: NIEUWE CAPACITEITEN IN DE CRUISEVAART IN 2020, 2021 EN 2022 PER VAARGEBIED (AANTAL BEDDEN) *


    Bron: Hader, A. (maart 2022), The River Cruise Fleet
    * R-M-D= Rijn/Main/Main-Donaukanaal/Donau. 2022: gebaseerd op de orderportefeuilles in maart 2022.

     

  • Na een afname tussen 2014 en 2018 vertoont het gemiddelde aantal bedden in nieuwe cruiseschepen thans weer een aanhoudend stijgende lijn. Rederijen maken nu namelijk gebruik van de grotere toegestane maximumlengte van 135 meter, waardoor ze meer hutten op een riviercruiseschip kunnen bouwen.
  •  

    AFBEELDING 4: GEMIDDELD AANTAL BEDDEN OP NIEUWE RIVIERCRUISESCHEPEN IN EUROPA PER BOUWJAAR *


    Bron: Hader, A. (maart 2022), The River Cruise Fleet
    * Cijfer voor 2022: raming

 

VRAAG NAAR RIVIERCRUISES

  • Net als 2020 werd ook het jaar 2021 nog beïnvloed door de Covid-19-pandemie. Alles bij elkaar genomen laten de cijfers zien dat deze binnenvaarttak ook in het tweede pandemiejaar het hoofd boven water wist te houden, zij het met enige moeite, maar nu langzaam terugkeert naar een normale situatie, zij het ook daar niet geheel zonder problemen. Het bijeenbrengen van statistische gegevens voor het riviercruiseseizoen 2021 was ook geen eenvoudige taak, omdat de ondernemingen een groot deel van het jaar niet normaal konden draaien. Aan het begin van het seizoen kon men uitsluitend binnen Duitsland varen. De Italiaanse en Franse markten werden pas weer in juni 2021 opengesteld.57 Het grootste negatieve effect van de pandemie op riviercruises in Europa was het feit dat toeristen uit de Verenigde Staten in 2021 nog steeds geen riviercruises konden boeken in Europa, hoewel kleinere schepen enkele uitzonderingen genoten. In plaats van in Europa, boekten de meeste Amerikaanse toeristen cruises op Amerikaanse wateren. Als gevolg hiervan bestelde de cruisemaatschappij American Cruise Lines onlangs twaalf nieuwe cruiseschepen. Overzeese passagiers uit de Verenigde Staten, die in normale jaren 50% van het totaal aantal passagiers vormen, keerden pas laat in het jaar weer terug naar Europa en dan nog in gering aantal.
  • Als gevolg van de boven beschreven situatie konden er alleen gedetailleerde gegevens voor 2021 worden vergaard voor de Duitse markt. Als men deze markt nader onder de loep neemt, blijkt dat het aantal passagiers dat in Duitsland in 2021 een cruise boekte met 62,8% gestegen is, hetgeen neerkomt op 182.844 passagiers. Dit ligt echter nog steeds 66% onder het aantal passagiers dat in 2019 werd geregistreerd (541.133 passagiers). Er is een tendens terug naar normaal en de Duitse riviercruisesector verwacht binnen twee jaar weer terug te zijn op een pre-coronaniveau. Interessant hierbij is dat de sector aangeeft dat men voor de toekomst verwacht dat de ontwikkeling in de richting zal gaan van een meer milieuvriendelijke vloot.58
  • De cijfers voor de jaarlijkse passages van riviercruiseschepen op de Donau, Rijn en Moezel laten zien dat er in 2021 nog steeds 66% minder riviercruises op de Boven-Donau (aan de Oostenrijks-Duitse grens) plaatsvonden dan voor de pandemie in 2019. Op de Rijn was het verschil tussen 2021 en 2019 55% en op de Moezel 35%.
  • Door de bank genomen kan worden vastgesteld dat de bezettingsgraad van riviercruiseschepen nog steeds lager is dan voor de pandemie. Dit betekent dat het verschil in het aantal passagiers zelfs nog groter is dan het verschil in het aantal reizen.
  •  

    AFBEELDINGEN 5, 6 EN 7: JAARLIJKS AANTAL PASSAGES VAN CRUISESCHEPEN OP DE DONAU, RIJN EN MOEZEL




    Bronnen: Waterwegen- en scheepvaartbeheerder van de Duitse Bondsstaat en de Moezelcommissie
    * Rijn = Bovenrijn (sluis bij Iffezheim). Donau = Boven-Donau bij de Duits-Oostenrijkse grens (sluis bij Jochenstein). Moezel = sluis bij Koblenz.

     

  • Voor de Donau geven de volgende tabellen de cijfers weer voor de scheepsactiviteiten en passagiersaantallen in een hogere geografische resolutie. Er wordt hierbij een onderscheid gemaakt tussen drie meetpunten langs de Donau:
    – Duits-Oostenrijkse grens (sluis bij Jochenstein), waarvoor de gegevens zijn weergegeven in Afbeelding 5;
    – Slowaaks-Hongaarse grens (sluis bij Gabčíkovo);
    – Hongaars-Kroatisch-Servische grens (grenspunt bij Mohács in Zuid-Hongarije).
  • Met deze geografische onderverdeling is het mogelijk verschillen waar te nemen in de riviercruise-activiteit op de Donau. De onderverdeling laat zien dat de activiteit het grootst is tussen Wenen en Boedapest. Ten zuiden van Boedapest vonden minder cruises plaats dan op de Donau stroomopwaarts van Boedapest.
  •  

    TABEL 1: AANTAL PASSERENDE CRUISESCHEPEN BIJ DE DUITS-OOSTENRIJKSE GRENS (SLUIS VAN JOCHENSTEIN) EN AANTAL PASSAGIERS

    DE/AT-grens
    JaarAantal passagesAantal passagiersGemiddeld aantal passagiers per schip
    20153456473.800137
    20163134430.000137
    20173204414.153129
    20183625507.665140
    20193668512.500140
    202032425.16078
    20211255107.72786

    Bronnen: Waterwegen- en scheepvaartbeheerder van de Duitse Bondsstaat en Donaucommissie
     

    TABEL 2: AANTAL PASSERENDE CRUISESCHEPEN BIJ DE SLOWAAKS-HONGAARSE GRENS (SLUIS VAN GABČÍKOVO) EN AANTAL PASSAGIERS

    SK/HU-grens
    JaarAantal passagesAantal passagiersGemiddeld aantal passagiers per schip
    20153702534.000144
    20163946564.700143
    20174210595.500141
    20183945548.800139
    20195141720.800140
    202055756.100101
    20211419149.100105

    Bron: Donaucommissie
     

    TABEL 3: AANTAL PASSERENDE CRUISESCHEPEN BIJ DE HONGAARSE-KROATISCHE-SERVISCHE GRENS (MOHÁCS) EN AANTAL PASSAGIERS

    HU/HR/RS-grens
    JaarAantal passagesAantal passagiersGemiddeld aantal passagiers per schip
    201566783.000124
    201669386.900125
    201770797.700138
    2018754103.600137
    20191017135.040133
    202058514189
    202132834.100104

    Bron: Donaucommissie
     

  • Wat het vervoer van passagiers in de havens aan de Sava en de Kupa betreft, was het passagiersvervoer grotendeels geconcentreerd op de haven van Belgrado in Servië. Sinds 2015 is het aantal riviercruisepassagiers dat in de haven van Belgrado (passagiersterminal) werd geregistreerd gestaag gestegen, van 60.000 passagiers in 2015 naar 104.000 in 2019.
  • Dit weerspiegelt de positieve ontwikkelingen in de cruisevaart die werden waargenomen op de Donau. De meeste cruiseschepen die Belgrado aandoen, maken meestal een cruise over de Donau en doen de belangrijkste hoofdsteden in Oost-Europa aan. Net als in andere gebieden had ook hier de passagiersvaart te lijden onder de Covid-pandemie. In Belgrado werden in 2020 in de haven slechts 561 passagiers geteld. Verwacht wordt dat de pandemie ook in 2021 in de passagiersvaart een rol zal blijven spelen. Voorts blijven ook de vaaromstandigheden op de waterwegen problematisch voor de verdere ontwikkeling van de passagiersvaart in dit gebied.59

 

VOORUITZICHTEN VOOR DE RIVIERCRUISES

  • De oorlog in Oekraïne kwam als een extra klap voor de riviercruisevaart. Ten eerste omdat het minder aantrekkelijk zou kunnen zijn om over de Beneden-Donau te varen, wat de Europese riviercruisemarkt verder verstoort. Ten tweede melden verschillende riviercruisemaatschappijen annuleringen van eerder geboekte cruises door Amerikaanse gasten. De reden is dat Amerikaanse toeristen de oorlog in Oekraïne als een dreiging voor heel Europa zouden kunnen zien.
  • Naast de teruglopende vraag zullen er ook knelpunten in het aanbod zijn, aangezien de bemanning die op riviercruiseschepen werkt, direct getroffen is. Er waren immers veel Oekraïense schippers en bemanningsleden actief op de Europese riviercruisemarkt en de afgelopen jaren nam hun aantal nog toe. Door de oorlog bleven ze in 2022 in Oekraïne. Ook de brandstofkosten rijzen momenteel de pan uit, wat kan leiden tot hogere prijzen, en zo ook een effect kan hebben op de vraag naar riviercruises.
  • Het ziet ernaar uit dat er weer nieuwe orders beginnen binnen te komen voor riviercruiseschepen. In de orderportefeuille voor 2022 staan zeven nieuwe riviercruiseschepen vermeld. In maart 2022 bestelde de Britse cruiseoperator SAGA Travel bijvoorbeeld vier schepen van 135 meter om op diverse Europese rivieren te varen (oplevering in 2023).